W lipcu 2020 r. Ministerstwo Finansów przekazało opinii publicznej założenia dotyczące nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług, której celem jest uproszczenie oraz uzupełnienie rozwiązań prawnych dotyczących rozliczeń podatku VAT.
Pakiet ten został nazwany Slim VAT, gdzie sformułowanie „Slim” oznacza prosty, lokalny oraz nowoczesny podatek od towarów i usług. Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów, regulacja jest skutkiem przeprowadzonego przeglądu przepisów, który wykazał potrzebę ich zmian w celu ułatwienia prowadzenia działalności gospodarczej małym oraz średnim przedsiębiorstwom.
Sejm przyjął ustawę wprowadzającą pakiet Slim VAT 27 listopada 2020 r., natomiast
21 grudnia 2020 r. Prezydent RP ją podpisał. W związku z tym od 1 stycznia 2021 r. zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 27 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Zmiany wprowadzone pakietem Slim VAT dotyczą głównie fakturowania, ułatwień dla eksporterów towarów, zmiany w systemie zwrotu VAT podróżnym (TAX FREE), spójnych kursów walut oraz doprecyzowania kwestii związanych z WIS, białą listą podatników, JPK VAT. W uzasadnieniu do projektu ustawy możemy znaleźć informację, że zmiany te mają przeciwdziałać negatywnym skutkom społeczno-gospodarczym pandemii COVID-19, a także przystosowywać system podatkowy do zmian technologicznych jakie zachodzą obecnie w gospodarce.
Jakie zmiany czekają podatników w ramach pakietu Slim VAT? Poniżej zebraliśmy wybrane zmiany, zawarte w tym pakiecie.
1. Podwyższenie limitu nieewidencjonowanych prezentów małej wartości
Dotychczas na gruncie VAT nieewidencjonowane prezenty małej wartości do wartości 10 zł były zwolnione z podatku. Mając na względzie rosnącą inflację, a co za tym idzie, wzrost cen towarów i usług, limit kwotowy został zwiększony do 20 zł. Ma to przede wszystkim zapewnić możliwość dysponowania towarami o realnie takiej samej wartości, jak było to możliwe przed zwiększoną inflacją. W przypadku prezentów ewidencjonowanych o małej wartości zwolnienie z podatku jest możliwe do kwoty 100 zł.
2. Ujmowanie faktur korygujących in minus
W nowelizowanych przepisach, zrezygnowano z warunku uzyskania potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towarów lub usługobiorcę. Zmniejsza to obciążenia podatników, gdyż nie trzeba gromadzić potwierdzeń otrzymania faktury korygującej oraz oczekiwać na ich dostarczenie. Projektowane rozwiązanie umożliwia dokonanie obniżenia podstawy opodatkowania już w momencie wystawienia faktury korygującej, pod warunkiem, że z dokumentacji wynika, że uzgodnił z nabywcą towaru lub usługi warunki obniżenia podstawy opodatkowania i faktura korygująca jest zgodna z dokumentacją. W przypadku gdy podatnik nie posiada stosownej dokumentacji, obniżenia opodatkowania dokonuje za okres rozliczeniowy, w którym uzyskał tę dokumentację. Taką dokumentacją mogą być na przykład aneksy do umów, dokumenty handlowe, korespondencja handlowa, dowody zapłaty itp. (katalog jest otwarty), które potwierdzają, że strony akceptują zmienione warunki transakcji. W przypadku faktur korygujących „in minus” wystawionych przed 1 stycznia 2021 r. i nierozliczonych przed tą datą, zastosowanie będą miały przepisy dotychczasowe.
3. Doprecyzowanie sposobu ujmowania faktur korygujących in plus
Rozwiązanie przyjęte w nowelizacji ustawy potwierdza dotychczasową praktykę stosowaną przez podatników w kwestii zwiększania podstawy opodatkowania. Zgodnie ze wskazanym doprecyzowaniem podatnicy, w zależności od przyczyny korekty, tj. momentu, w którym zaistniała przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania, są zobowiązani do korekty podstawy opodatkowania w rozliczeniu za okres, w którym zaistniała przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania. Wprowadzone rozwiązanie należy interpretować w taki sposób, że:
jeżeli korekta spowodowana jest przyczynami powstałymi już w momencie wystawienia faktury pierwotnej, to powinna ona zostać rozliczona w deklaracji podatkowej za okres, w którym została wykazana faktura pierwotna,
jeżeli korekta ma swoje przyczyny, które zaistniały po dokonaniu sprzedaży, korekta powinna być dokonana w deklaracji podatkowej za miesiąc, w którym wystawiono fakturę korygującą.,
późniejsze wykrycie błędu w fakturze pierwotnej stanowi przyczynę zwiększenia podstawy opodatkowania rozliczanej w deklaracji podatkowej za okres, w którym została wykazana faktura pierwotna.
Zgodnie z przepisem przejściowym dla faktur korygujących wystawionych przed 1 stycznia 2021 r. i nierozliczonych przed tą datą, zastosowanie będą miały przepisy dotychczasowe.
4. Spójne kursy walut dla rozliczeń podatku VAT i podatku dochodowego
Przed zmianą przepisów ustalenie podstawy opodatkowania w VAT w przypadku realizacji transakcji, których wartości wyrażone są w walucie obcej, wiązało się z zastosowaniem dla każdej odrębnej transakcji aktualnego kursu przeliczeniowego, ogłoszonego na ostatni dzień roboczy przed dniem powstania obowiązku podatkowego. W konsekwencji bardzo często dochodziło do sytuacji, gdy dla tej samej transakcji kurs ustalony na potrzeby podatku VAT był inny od kursu zidentyfikowanego na potrzeby podatku dochodowego. Zgodnie z nowymi regulacjami podatnik do określenia podstawy opodatkowania wyrażonej w obcej walucie będzie mógł stosować przeliczenie na złote zgodnie z zasadami przeliczania przychodu obowiązującymi na gruncie podatku dochodowego. Nowe rozwiązanie funkcjonuje jako dodatkowa opcja, jednak po jej wyborze podatnik jest obowiązany do jej stosowania przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca, w którym została wybrana. Jeśli zdarzy się sytuacja, że podatnik zrezygnuje z nowej możliwości przeliczania kursu waluty obcej, wówczas musi przyjąć ogólne zasady ustawowe i jest zobowiązany do ich stosowania przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu rezygnacji. Warto zaznaczyć również, że w przypadku, gdy podatnik dokona transakcji niepodlegającej stosowaniu własnego przeliczenia kursu walut, musi zastosować ustawowe zasady przeliczania kursu walut.
5. Wydłużenie terminu na wywóz towarów dla zachowania stawki 0% przy opodatkowaniu zaliczek z tytułu eksportu towarów z 2 na 6 miesięcy
Pakiet nowelizujący ustawę wprowadza rozwiązanie, zgodnie z którym poluzowano warunek zastosowania stawki 0% dla eksportu towarów w odniesieniu do zaliczki (całości lub części zapłaty) otrzymanej przed dokonaniem dostawy towarów. Od 1 stycznia warunkiem skorzystania z tego rozwiązania jest to, by wywóz towarów nastąpił w terminie 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał zaliczkę. W tym samym terminie podatnik powinien również otrzymać dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej. Dotychczasowy termin na spełnienie tego warunku wynosił 2 miesiące.
6. Doprecyzowanie kwestii związanych z Wiążącą Informacją Stawkową
Aktualne regulacje w zakresie WIS nie określają terminu jej ważności (mogą wygasnąć w przypadku zmiany przepisów dotyczących VAT lub zostać uchylone bądź zmienione w określonych przypadkach). Nowelizacja ustawy o VAT wprowadza termin ważności WIS i ustanawia go na okres 5 lat od dnia jej wydania. Mając na uwadze, że instytucje WIS, WIA i WIT składają się na system wiążących informacji klasyfikacyjnych towarów opartych na CN, zasadne jest, aby rozwiązania w zakresie ważności tych aktów były uregulowane tak samo. Wprowadzenie okresu ważności WIS umożliwi podatnikom ponowne wystąpienie i otrzymanie decyzji WIS w tym samym zakresie (w odniesieniu do tego samego towaru), jednak z uwzględnieniem aktualnych uwarunkowań prawnych (które mogły zmienić się na przestrzeni 5 lat). Zmniejsza również ryzyko długotrwałego błędnego posługiwania się WIS, która wygasła z mocy prawa z powodu zmiany przepisów (co mogło zostać niezauważone przez podatnika). Przed 1 stycznia 2021 r. o Wiążącą Informację Stawkową można było wystąpić wobec towaru sklasyfikowanego jedynie według klasyfikacji CN lub PKOB. Pakiet slim VAT wprowadza natomiast możliwość wystąpienia o WIS wobec towaru sklasyfikowanego według PKWiU (z 2015 r.). Nowelizacja wynika z tego, że identyfikacja niektórych obowiązków na gruncie VAT zdeterminowana jest ustaleniem właściwego kodu PKWiU. Tak jest w przypadku towarów wrażliwych, objętych obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności. W konsekwencji wprowadzonych zmian od 1 stycznia podatnik może za pomocą WIS prawidłowo zakwalifikować towar na potrzeby MPP. Zgodnie z nowelizacją ustawy, wnioskodawca występujący o wydanie WIS będzie składał oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej, że w dniu złożenia wniosku wobec jego przedmiotu nie toczy się postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa ani celno-skarbowa oraz, że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego. Ma to zapewnić spójność wydawanych rozstrzygnięć przez organy podatkowe. W przypadku, gdy towar usługa lub świadczenie kompleksowe będą elementem czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa (z decyzji wydanej przez organ podatkowy będzie wynikało, że przedmiot WIS jest elementem transakcji, która została uznana za nadużycie prawa), wówczas podatnik nie będzie mógł korzystać z mocy ochronnej WIS. Jest to mechanizm zabezpieczający budżet państwa przed nieuczciwymi podatnikami.
7. Wydłużenie terminu do odliczenia VAT
Obecnie, po dokonaniu nabycia towarów lub usług, podatnik miał trzy miesiące na dokonanie odliczenia podatku naliczonego od należnego. W przypadku uchybienia tego terminu, podatnik tracił możliwość odliczenia podatku naliczonego. Zgodnie z nowymi regulacjami, podatnik będzie miał łącznie cztery miesiące na dokonanie odliczenia podatku naliczonego od należnego. Dla podatników rozliczających się kwartalnie, rozwiązanie to pozostanie bez zmian w stosunku do obowiązującego stanu prawnego.
8. Prawo do odliczenia usług noclegowych i gastronomicznych
Dotychczas odliczenia podatku naliczonego od należnego nie stosowało się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych (wyjątek dotyczył jedynie podatników świadczących usługi przewozu osób). Nowe regulacje pozwalają na odliczenie VAT naliczonego od usług noclegowych nabytych przez podatników wyłącznie w celu ich dalszej odsprzedaży (w związku z refakturowaniem usługi). Natomiast jeśli usługa będzie wykorzystana przez podatnika w jego działalności, to jej nabycie nie będzie generowało prawa do odliczenia.
9. Doprecyzowanie wysokości kwoty, od której stosuje się MPP
W nowej regulacji napisano wprost, że MPP stosuje się do faktur, w których wartość brutto przekracza kwotę 15 000 zł lub jej równowartość, w przypadkach, gdy kwoty na fakturze wyrażane są w walucie obcej. Jest to odpowiedź na opinie ekspertów, według których dotychczasowe brzmienie przepisów oznaczało, że MPP stosuje się jedynie do faktur, których wartość brutto wynosi dokładnie 15 000 zł. Dla obliczenia wartości waluty obcej będzie stosowana zasada analogiczna, jak w przypadku przeliczania kwot dla celów określania podstawy opodatkowania. Oprócz tego ustawa wyłącza obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności w przypadku innych potrąceń, niż te wskazane w art. 498 kodeksu cywilnego. Wyłączenie obejmuje zatem wszelkie inne rodzaje potrąceń stosowane w praktyce, np. potrącenia wzajemne, netting.Dodatkowo wraz z nowelizacją ustawy o VAT, wprowadzono możliwość dokonywania płatności z rachunku VAT kwoty odpowiadającej kwocie podatku z tytułu importu towarów czy też należności celnych na rzecz agencji celnych. Zmianie ulega również załącznik nr 15 do ustawy o VAT. Klasyfikacja PKWiU z 2008 r. zastępowana jest przez klasyfikację PKWiU z 2015 r. W konsekwencji zalecone jest dokonanie ponownego przeglądu pozycji z załącznika w kontekście wystąpienia w firmie obowiązkowego MPP. Nowelizacja ustawy o VAT wprowadza również rozwinięcie systemu korzyści dla podatników w związku ze stosowaniem MPP. W przypadku zapłaty danej faktury przy zastosowaniu MPP, do wysokości kwoty zapłaconej w tym mechanizmie, nie będzie stosowana sankcja w postaci naliczenia dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 15% kwoty zaniżenia lub zawyżenia zobowiązania podatkowego, w przypadku gdy organ skarbowy stwierdzi niezgodność w złożonej deklaracji podatkowej.
10. Zmiany w ramach uczestnictwa w systemie TAX FREE
W ramach obsługi spraw związanych z systemem zwrotu podatku dla podróżnych (TAX FREE), wprowadzony zostanie system teleinformatyczny służący do obsługi dokumentów elektronicznych. System ten będzie użytkowany jednocześnie przez sprzedawców oraz administrację celno-skarbową, przez co sprawy będą rozpatrywane szybciej, a administracja skarbowa będzie miała większą kontrolę nad dokonywanymi transakcjami. Sprzedawcy uczestniczący w systemie sprzedaży TAX FREE będą zobowiązani do prowadzenia w formie elektronicznej ewidencji sprzedaży towarów w ramach systemu TAX FREE. Ewidencja ta będzie zawierała niezbędne dane do prawidłowego rozliczenia podatku - oprócz danych dotyczących dostaw towarów podróżnym (podstawa opodatkowania, podatek, stawka podatku) będzie zawierała także dane podróżnego niezbędne do jego identyfikacji, informacje o potwierdzonym wywozie towarów poza UE i o dokonanym zwrocie podatku. Podatnicy, którzy będą sprzedawcami dostarczającymi towary w systemie zwrotu podatku podróżnym, będą zobowiązani do stosowania kas fiskalnych online. Ewidencja za pomocą kasy online zacznie się od 1 stycznia 2022 r., natomiast do 31 grudnia 2021 r. podatnicy mogą prowadzić ewidencję za pomocą kasy rejestrującej z elektronicznym lub papierowym zapisem kopii.
11. Kary pieniężne za niezgodności kasy rejestrującej
Nowelizacja ustawy o VAT wprowadza rozwiązanie, które pozwoli na stosowanie przepisów o postępowaniu podatkowym z Ordynacji Podatkowej do kar pieniężnych z ustawy o VAT. Kary pieniężne nakładane są na podatnika za niepoddanie kasy rejestrującej obowiązkowemu przeglądowi technicznemu lub na producenta za wprowadzenie do obrotu kasy niespełniającej deklarowanych funkcji/wymagań technicznych lub do której nie dołączono takiej deklaracji. Odesłanie do przepisów Ordynacji Podatkowej ma na celu zapewnienie jednolitości procedury stosowanej przy nakładaniu kar przez naczelnika urzędu skarbowego.
Link do dziennika ustaw: Dz.U. 2020 poz. 2419