Od 1 stycznia 2023 r. trwa druga tura preferencyjnej sprzedaży węgla gospodarstwom domowym przez gminy lub przez inne podmioty (PPW), które wykonują to zadanie w miejsce gmin. Podmioty występujące w roli sprzedawców, składając zamówienia na preferencyjny węgiel, powinny liczyć się z tym, że rządowy program zmierza ku końcowi.
Z uwagi na nieprecyzyjne brzmienie przepisów, określenie terminu zakończenia programu preferencyjnej sprzedaży węgla wzbudzało wątpliwości gmin oraz PPW. W związku z powyższym, na zlecenie jednego z naszych klientów wystąpiliśmy z pytaniem do Ministerstwa Aktywów Państwowych, do kiedy można prowadzić sprzedaż węgla w modelu preferencyjnym. W art. 3 ust. 1 Ustawy o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych wskazano, że podmioty wprowadzające do obrotu mogą sprzedawać gminom lub innym podmiotom węgiel w terminie do 30 kwietnia 2023 r. Jednakże czy to oznacza również, że po 30 kwietnia 2023 r. gminy/PPW nie będą mogły sprzedawać węgla preferencyjnego osobom uprawnionym z gospodarstw domowych? Jeśli tak, to na sprzedawcach (gminach, PPW) spoczywałoby istotne ryzyko pozostania z towarem, którego nie można sprzedać.
Stanowisko MAP
W odpowiedzi na nasze pismo MAP wskazało, że zgodnie z przepisami termin 30 kwietnia wyznacza jedynie koniec możliwości składania zamówień przez gminy lub inne podmioty prowadzące sprzedaż do podmiotów wprowadzających do obrotu. Zatem oznacza to, że proces zaopatrywania się w węgiel preferencyjny przez sprzedawców może trwać jedynie do 30 kwietnia 2023 r., jednak sama sprzedaż zakupionego węgla do gospodarstw domowych może odbywać się dalej po tym terminie.
Stanowisko przedstawione przez MAP nie rozwiązało jednak wszystkich problemów. Gminy i PPW prowadzące sprzedaż w modelu preferencyjnym nadal ponoszą ryzyko pozostania z towarem, który nie będzie mógł zostać sprzedany. Przyczyny tego stanu rzeczy mogą być bardzo naturalne, np.:
gmina/PPW ustaliła zapotrzebowanie na podstawie zgłoszonego zainteresowania mieszkańców, po czym okazało się, że duża część z nich nie spełnia warunków do zakupu preferencyjnego (np. kupili węgiel w sklepie PGG po cenie niższej niż 2000 zł brutto);
część mieszkańców zgłosiła zapotrzebowanie, jednak później wykorzystała inne paliwa stałe (np. drewno) i zrezygnowała z zakupu węgla po cenie preferencyjnej.
MAP nie odpowiedziało, w jaki sposób zamierza rozwiązać ten problem, jednak niedługo później pojawiły się przepisy zmieniające Ustawę o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych. Ciekawą kwestią jest to, że MAP nie zdecydowało się na opracowanie w tej sprawie osobnego projektu ustawy. Proponowane przepisy zostały „dorzucone” w trakcie prac sejmowych do ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (LINK). Sejm przegłosował tę ustawę 9 marca, a pod koniec miesiąca zajmie się nią Senat.
Nowe rozwiązania ustawowe – sprzedaż końcowa
Z proponowanych przepisów wynika, że samorządy lub PPW nie będą mogły liczyć na możliwość zwrotu niesprzedanego węgla do państwowych spółek (podmiotów wprowadzających do obrotu). Zamiast tego MAP proponuje nowe rozwiązanie – sprzedaż końcową. Polega ona na możliwości dalszej sprzedaży węgla osobom fizycznym z gospodarstw domowych – jednak na zmienionych zasadach - bez limitów ilościowych bez względu na lokalizację gospodarstwa domowego.
Oznacza to, że osoby fizyczne z gospodarstw domowych będą mogły nabywać węgiel preferencyjny w każdej gminie i w dowolnej ilości. Jeżeli mają zamiar kupić węgiel od gminy, w której mieszkają, powinni złożyć wniosek o zakup ze wskazaniem ilości węgla, którą chcą nabyć. Ilość ta może wykraczać poza limit 3 ton standardowo obowiązujący w programie. Ponadto osoba fizyczna w ramach sprzedaży końcowej będzie mogła również zakupić węgiel preferencyjny od:
PPW obsługującego teren gminy, w której ta osoba zamieszkuje,
innych gmin,
PPW obsługującego teren innej gminy.
W takiej sytuacji zainteresowana osoba powinna złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia w gminie, w której zamieszkuje. Wówczas podstawą zakupu jest wydane zaświadczenie.
Kiedy sprzedaż końcowa będzie realizowana?
Obecnie gminy/PPW realizują preferencyjną sprzedaż węgla w ramach II tury sprzedażowej. Program kończy się 30 kwietnia 2023 r., jednak sprzedaż może być nadal realizowana po tej dacie, jeżeli węgiel kupować będą uprawnieni odbiorcy w ramach obowiązujących limitów. W przypadku, gdy gmina lub PPW stwierdzi brak takich odbiorców, na mocy procedowanych przepisów będzie mogła ogłosić realizację sprzedaży końcowej – jednak nie wcześniej niż 1 maja 2023 r.
Po ogłoszeniu gminy/PPW o rozpoczęciu sprzedaży końcowej, osoby fizyczne będą mogły składać wnioski o zakup lub wnioski o wydanie zaświadczenia. W proponowanej treści przepisów wskazano, że wnioski mogą być składane maksymalnie do 30 czerwca 2023 r., natomiast sama sprzedaż końcowa może być realizowana do 31 lipca 2023 r.
Co dalej?
Proponowanymi przez MAP rozwiązaniami zajmie się Senat na posiedzeniu 29-30 marca 2023 r., a następnie Sejm około połowy kwietnia. Będziemy monitorować przebieg prac legislacyjnych w tym zakresie. Jeżeli jednak przepisy zostaną uchwalone w niezmienionym kształcie, będziemy mieli do czynienia z dodatkową turą sprzedaży preferencyjnej węgla – otwartą dla wszystkich gospodarstw domowych, pozbawioną limitów ilościowych oraz zmierzającą do definitywnego wyprzedania pozostałego węgla.